مقدمه ای بر کلاس های تاریخ اندیشه سیدجواد طباطبایی
حامد زارع سیدجواد طباطبایی دوره جدیدی از کلاس های خود را در موسسه مطالعاتی اندیشه سیاسی – اقتصادی تشکیل داده است. وی که در گذشته و در همین موسسه «اندیشه سیاسی انقلاب فرانسه»، «توکویل و انقلاب فرانسه»، «کانت و فیشته»، «پدیدارشناسی روح هگل» و «اندیشه سیاسی مارکس» را تدریس کرده بود، از چندی پیش سلسله […]
لاک، الهام‌بخش انقلاب فرانسه نبود
جان لاک به روایت جواد طباطبایی آشنایی جیمز دوم با ظرافت‌های عمل حکومت از برادر خود، چارلز دوم، کمتر بود. در کشوری که اکثریت مردم آن را مومنان مذهب رسمی پروتستانی تشکیل می‌دادند، جیمز دوم کاتولیکی نوگرویده بود، در فردای جلوس بر تخت سلطنت، آیین عشای ربانی را با شکوه خاصی به شیوه کلیسای رمی […]
درباره اقتدار پدری و قدرت سیاسی
جان لاک به روایت جواد طباطبایی افراد برای بیرون آمدن از وضع طبیعی، و به‌ویژه وضع جنگ، که از پیامدهای فقدان قدرت مشترک است، قراردادی که منعقد می‌کنند تا اجتماعی سیاسی (Civil or political society) ایجاد کنند. قدرت سیاسی، با این قرارداد و توافق مردم و با اعتمادی که آنان به داور مشترک تفویض می‌کنند، […]
هر قانونی قانون نیست
درباره اندیشه سیاسی جان لاک برای جلوگیری از هرگونه تجاوز قوه قانونگذاری از محدوده اختیارات خود و به حقوق مردم، «افراد قدرت طبیعی خود را به اجتماعی (society) که در آن وارد می‌شوند، تفویض می‌کنند و جمهور مردم (community) قدرت قانونگذاری خود را در دست کسان مورد اعتماد (fit) قرار می‌دهند. با این تفویض اعتماد […]
درباره قوه فدراتیو
درباره اندیشه سیاسی جان لاک در نظام‌های حکومتی معتدل یا مشروطه، دو قوه مجریه و قانونگذاری از یکدیگر جدا هستند و در چنین حکومت‌هایی مصلحت عمومی ایجاب می‌کند که در برخی موارد قدرت تصمیم‌گیری بر عهده کسانی گذاشته شود که دارای قدرت اجرایی هستند، زیرا این امکان برای قانونگذاران وجود ندارد که بتوانند درباره همه […]
سوء استفاده از اعتماد مردم
شخصی که «به عنوان تمثال (image)، شبح (phantom) یا نماینده دولت»، قدرت اجرای قانون به او تفویض شده، در صورتی که از قانون تجاوز کند، نمی‌تواند انتظار اطاعت داشته باشد و باید بر مبنای اراده اجتماع عمل کند، «اما زمانی که او از این نمایندگی، این اراده عمومی اعتراض و مطابق اراده خصوصی خود عمل […]
سید جواد طباطبایی و راه سوم
دکتر سید جواد طباطبایی روز 29 آبان ماه 1385 در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، درباره کتاب جدیدش “مکتب تبریز و مبانی تجددخواهی” به ایراد سخنرانی پرداخت. موضوع اصلی، همان سوال دیرینه روشنفکران یعنی سوال از مشکلات و عقب ماندگی ایران است. این کتاب در واقع ادامه کتاب “دیباچه ای بر انحطاط ایران” […]
اندیشه سیاسی جان لاک
مخالفان نظریه مقاومت بر آن بودند که اگر حکومت به امان مردم جاهل و بر حسب معمول ناراضی رها کنیم و آنان بتوانند با دیدگاه‌های ناپایدار و آشفته خود در کار حکومت مداخله کند، رخنه در ارکان دولت خواهد افتاد. لاک در پاسخ به این ایراد از این نظر دفاع می‌کنند که مردم به طور […]
اندیشه سیاسی فارابی
ابو نصر فارابی نخستین اندیشمند بزرگ دوره اسلامی است و هم او را می توان از دیدگاه تاریخ اندیشه سیاسی و حکمت عملی واپسین چهره درخشانی دانست که با اقتدای به فیلسوفان یونانی در سپیده دم دوره اسلامی هموار شده بود،به سرزمینهای نامکشوف دست یافت و بر آن طرحی از کاخی بلند افکند که می […]
پدیدارشناسی روح، جلسه چهارم
با توجه به حجم زیاد کتاب، برخی از مفسران آن را فراهم آمده از دو قسمت دانسته‌اند و برخی ترجمه‌ها نیز در دوجلد منتشر شده است. جلد اول به علم تجربه ی آگاهی می پردازد که متشکل از سه بخش آگاهی، خودآگاهی و عقل است، بخش یا جلد دوم با فصل مهمی درباره ی روح […]